„Ojczysta szkoła, znajomość języka ukraińskiego, to podstawowe kryterium zachowania tożsamości narodowej, a więc i tradycji w ogóle”. Miron Kertyczak

 

     Międzyszkolne punkty nauczania języka, kultury i religii mniejszości narodowych są bardzo dobrym rozwiązaniem na terenie wielkich aglomeracji miejskich oraz tam, gdzie środowisko ludzi danej narodowości jest mocno rozproszone, a zbyt mało jest uczniów, aby uruchomić szkoły bądź oddziały dwujęzyczne. Niewątpliwie teraz podczas modyfikacji oświatowych ustaw i rozporządzeń trzeba wprowadzić modyfikacje w przepisach dotyczących tych punktów. Zgadzam się tutaj z Markiem Syrnykiem, że „należy niezwłocznie uregulować kwestie wynikające z potrzeby zawierania stosownych umów pomiędzy organami prowadzącymi placówki szkolne,  w taki sposób, ażeby jednoznacznie określić kto powinien występować z inicjatywą tworzenia międzyszkolnych zespołów, w przypadku, gdy część dzieci i szkół podlega innemu organowi prowadzącemu, a także jasno określić zasady finansowania tych zespołów w takich okolicznościach.” Aliści uważam, iż nie może być tu zawężenia do obszaru gminy, nie da też rezultatu przeniesienie tego na poziom starostwa – wystarczy brak ograniczenia dotyczącego obszaru oraz skierowanie subwencji „za uczniem” do konkretnej szkoły na podstawie ilości pobierających naukę. Zawarte w dotychczasowym rozporządzeniu limity uczniów (minimum 3 osoby w grupie) w pełni gwarantują racjonalny rozkład tego typu punktów na terenie kraju – ważne też jest, żeby umiejscowienie punktów umożliwiało bliski kontakt z ośrodkiem kultury czy parafią określonego wyzwania.
  Obecne przepisy nakładają na szkoły, przy których działają punkty, obowiązki wynikające z zatrudnienia nauczycieli, realizacji określonych podstaw programowych, nadzoru pedagogicznego oraz zaopatrzenia (poprzez Kuratoria) w bezpłatne podręczniki. Fakt prowadzenia punktu i zasady działania muszą być zapisane w statucie.
  § 6.
1.    W celu podtrzymania i rozwijania poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej, wspomagania umiejętności komunikowania się oraz wprowadzania w świat kultury uczniów należących do mniejszości ukraińskiej w mieście Szczecin, tworzy się w szkole międzyszkolny zespół nauczania języka ukraińskiego. Szkoła realizuje wymienione cele poprzez:
a)    naukę języka ukraińskiego,
b)    naukę religii grekokatolickiej,
c)    poznawanie historii i kultury ukraińskiej,
d)    tworzenie warunków do integracji przedstawicieli różnych kultur,
e)    udział uczniów w zajęciach artystycznych.
f)    do organizacji zajęć w międzyszkolnym zespole nauczania języka ukraińskiego zobowiązany jest dyrektor szkoły na podstawie pisemnego wniosku rodziców lub prawnych opiekunów dziecka.
g)    dyrektor szkoły powiadamia macierzystą szkołę o objęciu nauczaniem języka ukraińskiego i religii grekokatolickiej ucznia tej szkoły.
h)    wymiar godzin przeznaczonych na naukę języka ukraińskiego wynosi 3 godziny tygodniowo.
i)    nauka religii grekokatolickiej organizowana jest zgodnie z odrębnymi przepisami.
j)    podstawową jednostką organizacyjną w międzyszkolnym zespole nauczania języka ukraińskiego jest oddział o liczebności powyżej trzech uczniów.
k)    w oddziale mogą znajdować się uczniowie z różnych grup wiekowych
l)    podstawową formą pracy są zajęcia dydaktyczne i wychowawcze prowadzone w systemie klasowo- lekcyjnym.
m)    szczegółową organizację nauczania, wychowania i opieki określa arkusz organizacji szkoły.
n)    na podstawie zatwierdzonego przez OP arkusza organizacji, dyrektor szkoły, z uwzględnieniem zasad ochrony zdrowia i higieny pracy oraz opinii rodziców, ustala tygodniowy rozkład zajęć.
o)    wyniki klasyfikacji uczniów międzyszkolnego zespołu nauczania języka ukraińskiego wpisywane są do arkusza ocen oraz na świadectwie.
p)    nauczyciele języka ukraińskiego i religii grekokatolickiej są nauczycielami szkoły.

Rozdział II
Cele i zadania szkoły
§ 7.

1.    Kierując się misją wyrażoną słowami Ludwika Hirszfelda: „Człowiek nauki musi być przygotowany na to, że w gmachu, który buduje, inni mieszkać będą”, szkoła realizuje cele i zadania wynikające z przepisów prawa oraz uwzględniające program wychowawczy szkoły i program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych  uczniów oraz potrzeb danego środowiska.
2.    Wprowadza uczniów w świat nauki na poziomie umożliwiającym dalsze kształcenie.
3.    Umożliwia zdobycie wiedzy i umiejętności niezbędnych do uzyskania świadectwa ukończenia szkoły poprzez:
a)    stwarzanie uczniom właściwych warunków do nabywania i utrwalania wiedzy i umiejętności,
b)    realizowanie podstawy programowej dla szkoły podstawowej,
c)    zatrudnianie nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach,
d)    stosowanie wewnątrzszkolnego systemu oceniania,
e)    organizację nauczania indywidualnego dla uczniów stale lub okresowo niezdolnych do pobierania nauki w warunkach szkolnych.
4.    Umożliwia rozwijanie zainteresowań i talentów uczniów poprzez:
a)    kształcenie postawy dociekliwości i refleksyjności,
b)    atrakcyjny i nowatorski proces nauczania,
c)    realizację programów autorskich,
d)    organizację indywidualnego toku lub programu nauczania dla uczniów szczególnie uzdolnionych,
e)    organizację konkursów, kółek zainteresowań i innych zajęć w ramach posiadanych przez szkołę środków,
f)    współpracę z ośrodkami kulturalnymi, sportowymi itp.
5.    Kształtuje szacunek do środowiska, w którym egzystuje człowiek.
6.    Wprowadza w świat kultury i sztuki.
7.    Współdziała z rodziną, wspomagając ją w wychowaniu.
8.    Wspomaga rozwój pracowników przez organizowanie konferencji, szkoleń i innych przedsięwzięć na rzecz środowiska.
9.    Rozwija umiejętności społeczne poprzez zdobywanie doświadczeń we współżyciu, współdziałaniu w grupie rówieśników oraz przejrzyste zasady funkcjonowania szkoły.
10.    Umożliwia uczniom podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej, a w szczególności:
a)    organizuje w ramach planu zajęć szkolnych naukę religii i etyki dla uczniów, których rodzice wyrażą takie życzenie;
b)    dba, aby uczestniczenie lub nieuczestniczenie w szkolnej nauce religii lub etyki nie było powodem dyskryminacji przez kogokolwiek i w jakiejkolwiek formie;
c)    uczniów uczęszczających na naukę religii zwalnia z obowiązków szkolnych na trzy kolejne dni w celu odbycia rekolekcji wielkopostnych, jeżeli religia lub wyznanie, do którego uczniowie należą, nakłada na swoich członków tego rodzaju obowiązek;
d)    organizuje lekcje religii dla grupy nie mniejszej niż siedmiu uczniów danej klasy, a w przypadku mniejszej liczby uczniów w grupie między klasowej;
e)    jeżeli w szkole na naukę religii danego wyznania lub wyznań wspólnie nauczających zgłosi się mniej niż siedmiu uczniów, Dyrektor szkoły w porozumieniu z rodzicami oraz właściwym kościołem lub związkiem wyznaniowym zorganizuje naukę religii w grupie międzyszkolnej lub w pozaszkolnym punkcie katechetycznym;
f)    organizuje naukę języka ojczystego mniejszości narodowych na pisemny wniosek rodziców lub prawnych opiekunów, złożony u Dyrektora szkoły przy zapisie dziecka do szkoły;
g)    klasa, w której nauczanie odbywa się w języku ojczystym mniejszości, może być zorganizowana wówczas, gdy na naukę w niej zgłosi się co najmniej siedmiu uczniów;
h)    w przypadku, gdy liczba zgłoszonych uczniów jest mniejsza niż siedmiu, nauczanie w języku mniejszości organizuje się w grupach między oddziałowych lub między klasowych.
11.    Realizuje zadania wychowawcze zawarte w programie wychowawczym szkoły.
12.    Sprawuje opiekę nad uczniami odpowiednio do ich potrzeb oraz możliwości szkoły z uwzględnieniem obowiązujących przepisów z zakresu bezpieczeństwa.
13.    Rozwija poczucie odpowiedzialności, uczciwości i miłości ojczyzny.
14.    Przygotowuje do sprawnego funkcjonowania absolwenta w świecie cywilizacji informacyjnej.

Również dyrektor takiej szkoły zobowiązany jest poinformować wszystkie szkoły, do których uczęszczają uczniowie punktu o realizowaniu przez nich zajęć z języka i religii i wynikającej z przepisów konieczności klasyfikowania z tych przedmiotów i odpowiedniego zapisania ich w arkuszach ocen i na świadectwie. Te informacje są także przesyłane do konkretnych placówek przed klasyfikacją.
    



Szczecin, 11.12.2009r.

                                                                                                             Dyrektor
Liceum Ogólnokształcącego
w Szczecinie
     Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 47 w Szczecinie prowadzącej Międzyszkolny zespół nauczania języka ukraińskiego informuje, że

XXXXXX YYYYYYYY
uczęszcza na zajęcia języka ukraińskiego oraz religii grekokatolickiej.

    Na podstawie Ustawy z dn. 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496; Dz. U. z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943 oraz 1998 r. Nr 117, poz.759 i Nr 162, poz. 1126 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155; z późn. zm.), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej uczniów należących do mniejszości narodowych i grup etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. z 2007 r. Nr 214, poz. 1579) proszę o uwzględnienie wyników i ocen w klasyfikacji i wpisaniu ich do arkusza ocen, na świadectwie lub innych dokumentach potwierdzających uczęszczanie do placówki.

  Przed klasyfikacją do szkół uczniów międzyszkolnego punktu dyrektor wysyła pismo informujące o ocenach, co stanowi podstawę do wpisania oceny z religii, a w przedmiotach dodatkowych – języka i kultury ukraińskiej.


Szczecin, 14.12.2009r.

                                                                                                             Dyrektor
Liceum Ogólnokształcącego
w Szczecinie

     Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 47 w Szczecinie prowadzącej Międzyszkolny zespół nauczania języka ukraińskiego informuje, że

XXXXX  YYYYYY
uczęszczała na zajęcia religii grekokatolickiej
i otrzymała następującą ocenę:

- religia grekokatolicka:  (5) bardzo dobry
- język ukraiński: (6) celujący

    Na podstawie Ustawy z dn. 7.09.1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 1996 r. Nr 67, poz. 329 i Nr 106, poz. 496; Dz. U. z 1997 r. Nr 28, poz. 153 i Nr 141, poz. 943 oraz 1998 r. Nr 117, poz.759 i Nr 162, poz. 1126 z późniejszymi zmianami), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach (Dz. U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155; z późn. zm.), Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej, językowej i religijnej uczniów należących do mniejszości narodowych i grup etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. z 2007 r. Nr 214, poz. 1579) proszę o uwzględnienie wyników i ocen w klasyfikacji i wpisaniu ich do arkusza ocen, na świadectwie lub innych dokumentach potwierdzających uczęszczanie do placówki.

                                                                       
   Rozporządzenia nie precyzują natomiast miejsca, gdzie ma odbywać się nauczanie. Niewątpliwie związane jest to ze specyfiką funkcjonowanie punktów w soboty i niedziele, co zapewne pociągałoby za sobą problemy organizacyjne i finansowe. Praktyka na szczęście uczy, że to niedoprecyzowanie pozwala na prowadzenie zajęć w ośrodku kultury danej mniejszości, jak ma to miejsce w Szczecinie. Dla dyrektora szkoły nastręcza to nieco trudności związanych z kwestiami BHP takiego miejsca oraz administrowaniem. Jeżeli jednak to jest możliwe, lekcje języka narodowego i religii powinny odbywać się w miejscu, gdzie skupia się życie mniejszości (oczywiście w niektórych środowiskach może to być szkoła), albowiem pogłębia to integrację, ułatwia informację o działaniach związków mniejszościowych, buduje kontakty międzyludzkie, gdy rodzice dowożący dzieci z różnych stron mogą się ze sobą spotkać oraz wzmacnia rolę ośrodka w kultywowaniu tradycji narodowych. Dyrektor szkoły tworzy także plan zajęć uwzględniający wymagania przepisów, ale także dostosowany do potrzeb i możliwości większości rodziców.
  Podsumowując, ogólnie zadania dyrektora szkoły prowadzącej punkt nauczania języka i religii mniejszości narodowej można przedstawić w następujących punktach:
1. Dostosowanie statutu do zadań realizowanych przez szkołę, związanych z organizacją nauczania języka oraz podtrzymywaniem i rozwijaniem poczucia tożsamości narodowej uczniów mniejszości ukraińskiej.
2. Dbałość o zgodności liczby uczniów mniejszości narodowej wykazywanej w dziennikach i arkuszach ocen z danymi zawartymi w Systemie Informacji Oświatowej.
3. Ustanowienie procedur i realizowanie nadzoru pedagogicznego nad zajęciami prowadzonymi w ramach Międzyszkolnego Punktu Nauczania Języka Ukraińskiego ze szczególnym uwzględnieniem jakości pracy i kwalifikacji zatrudnianej kadry.
4. Podjęcie współpracy ze Związkiem Ukraińców w Polsce oraz rodzicami uczniów mniejszości ukraińskiej.
5. Realizowanie edukacji wielokulturowej w szkole prowadzącej punkt oraz w środowisku.
    Mimo dostosowania planu do potrzeb rodziców problemem jest liczebność uczniów w stosunku do liczby mniejszości zamieszkującej Szczecin i okolice. O problemie frekwencji w punktach mowa była już w 2004 roku na konferencji w Elblągu, o czym pisze Michał Szynkiewicz: „(…)przyczyną zbyt małej ilości uczniów jest fakt nieposyłania dzieci do ukraińskich placówek przez rodziców. Argumentuje się to obciążeniem pociech dużą ilością przedmiotów w szkołach. (…) jak stwierdza jeden z publicystów – Marek Syrnyk, problem tkwi w postawie samych Ukraińców wobec ukraińskości, wobec kulturowego spadku po przodkach. W wielu przypadkach mowa ojczysta nie jest doceniana i sprowadzana bywa do czegoś dodatkowego, niepotrzebnego, niekiedy nawet przeszkadzającego, natomiast sama ukraińskość zamykana jest w obrębie czterech ścian domu. Często rodzice uważają za ważniejsze wysłanie dzieci na dodatkowe lekcje języka obcego, do kółka zainteresowań, na kursy, niż na język ukraiński, na który nie ma czasu. Nie ma wśród nich poczucia, że to ukraińskość i język ojczysty powinny być najważniejsze.”
    Dzisiaj to najważniejszy problem dla Związku Ukraińców w Polsce, albowiem ilość uczniów przekłada się na ilość godzin, możliwość zatrudnienia dobrych nauczycieli – nie da się tego osiągnąć bez woli samych zainteresowanych. Tym bardziej, że  nauka języka i religii jest organizowana zawsze tylko i wyłącznie na wniosek rodziców, który jest składany do dyrektora szkoły. Wniosek powinien zostać złożony w trakcie przygotowywania kolejnego roku szkolnego, bo na jego podstawie dyrektor w planie organizacyjnym szkoły dokonuje przydziału godzin na dodatkowe nauczanie języka mniejszości, a organ prowadzący je zatwierdza. W dobie oszczędności w oświacie świadome i konsekwentne posyłanie dzieci i młodzieży na zajęcia w międzyszkolnym punkcie jest podstawowym warunkiem jego właściwego funkcjonowania.
    Z racji zróżnicowania wieku uczniów i uczęszczania ich do różnych szkół (od przedszkola do liceum) trudno o pełną integrację ze szkołą prowadzącą punkt nauczania. Ważne natomiast jest, aby szkoła takowa podejmowała działania na rzecz wzajemnego szacunku, zrozumienia i przyjaźni między narodem polskim i ukraińskim. U nas objawia się to uroczystym rozpoczęciem roku w szkole, gdy odgrywane są hymny obu krajów oraz zaproszeni są przedstawiciele ZUP. Także wszystkim uroczystościom patriotycznym i ważnym dla szkoły towarzyszy obecność flagi ukraińskiej. Dyrektor szkoły stara się uczestniczyć w przedsięwzięciach organizowanych przez nauczyciel punktu i ZUP. Uroczyste zakończenie roku dla uczniów punktu odbywa się specjalnie ze względu na konieczność wcześniejszej klasyfikacji. Najlepsi uczniowie otrzymują nagrody. Przed nami (trudne ze względu na specyfikę zajęć w ośrodku) działania zmierzające do wspólnych kontaktów a przede wszystkim prezentacji dokonań artystycznych. Chętnie skorzystamy z doświadczeń podobnych punktów z dużych miast w Polsce.
   

       Sławomir Osiński, dyrektor SP 47 w Szczecinie




BIBLIOGRAFIA:

Janusz Grzegorz: Ustawodawstwo polskie dotyczące mniejszości narodowych w zakresie praw językowych i oświatowych. 2004 http://www.agdm.pl/pdf/prawa_jezykowe.pdf
Syrnyk Marek, Historia organizacji nauki języka ukraińskiego w Polsce po 1952 roku, „Ridna Mowa”,
http://www.interklasa.pl/portal/dokumenty/ridna_mowa_pl
Syrnyk Marek, Tendencje rozwojowe nauczania języka ukraińskiego w Polsce, „Ridna Mowa”, http://www. interklasa.pl/portal/dokumenty/ridna_mowa_pl
Szynkiewicz Michał: Specyfika szkolnictwa ukraińskiego w Polsce,  http://www.scenamysli.eu/artykuly. php?id=293⟨=PL&dzial=1&s=2008
Czornyj Jan: Mniejszość ukraińska w Polsce, portal www.scenamysli.eu nr 5 / 2010
Przepisy:
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., (Dz. U. z 1997 r., Nr 78, poz. 483),
Konwencja ramowa Rady Europy o ochronie mniejszości narodowych (Dz. U. z 2002 r., Nr 22, poz. 209),
Traktat między Rzeczypospolitą Polską a Ukrainą o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy, sporządzony w Warszawie dnia 18 maja 1992 r. (Dz. U. z 1993 r. Nr 125, poz. 573),
Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy o współpracy w dziedzinie kultury, nauki i oświaty, sporządzony w Kijowie dnia 20 maja 1997 r. (Dz. U. z 2000 r. Nr 3, poz. 29),
Porozumienie o współpracy między Ministrem Edukacji Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej a Ministerstwem Oświaty i Nauki Ukrainy, sporządzone w Górowie Iławeckim dnia 2 lipca 2001 r. (M.P. z dnia 5 lutego 2002 r.)
Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty ( Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 listopada 2007 r. w sprawie warunków i sposobu wykonywania przez przedszkola, szkoły i placówki publiczne zadań umożliwiających podtrzymywanie poczucia tożsamości narodowej, etnicznej i językowej uczniów należących do mniejszości narodowych i etnicznych oraz społeczności posługującej się językiem regionalnym (Dz. U. Nr 214, poz. 1579, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz. U. Nr 83, poz. 562, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4 poz.17)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 lutego 2002 r. w sprawie ramowych planów nauczania w szkołach publicznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 54, poz. 422, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 8 czerwca 2009 r. w sprawie dopuszczania do użytku w szkole programów wychowania przedszkolnego i programów nauczania oraz dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. z 2009 r. Nr 89, poz. 730),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. z 2001 r., Nr 61, poz. 624, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie placówek doskonalenia nauczycieli (Dz. U. z Nr 200, poz. 1537, z późn. zm.),
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 marca 2009 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których można zatrudnić nauczycieli niemających wyższego wykształcenia lub ukończonego zakładu kształcenia nauczycieli (Dz. U. z 2009 r., Nr 50, poz. 400)
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 grudnia 2009 r. w sprawie sposobu podziału części oświatowej subwencji ogólnej dla jednostek samorządu terytorialnego w roku 2010 (Dz. U. Nr 222, poz. 1756).