Niemcy w Szczecinie
Ludność niemiecka pod koniec II wojny światowej masowo opuszczała Szczecin. Na podstawie rozkazu władz niemieckich z 18 lutego 1945 roku z miasta wyszło bądź wyjechało ok. 200 tys. osób. W maju 1945 roku rozpoczął się powrót tej ludności. W połowie czerwca 1945 roku w Szczecinie znajdowało się około 55 tysięcy Niemców. Nieuregulowana sprawa przynależności państwowej miasta sprzyjała powołaniu przez władze radzieckie niemieckiej administracji , która działała do 5 lipca 1945 roku. W tym czasie liczba Niemców w Szczecinie wynosiła 84 tysiące osób. Pod koniec 1945 roku było tu 62,5 tys. Niemców, a w lutym 1946 roku – 41 tysięcy. Przymusowe przesiedlenia w latach 1946-1947 i późniejsze wyjazdy wyraźnie wpłynęły na wielkość skupiska niemieckiego. W 1950 roku notowano już tylko 2800 osób, w połowie lat pięćdziesiątych 1169 osób. Wyjazdy z lat 1956-1959 po raz kolejny w sposób istotny uszczupliły tą grupę. W opinii władz państwowych wręcz ją zlikwidowały.
W konsekwencji II wojny światowej Niemcy z ludności państwowej (narodu państwowego) stali się na terenie ziem zachodniopomorskich ludnością mniejszościową. W okresie powojennym nie mieli zbyt wielu możliwości organizowania swego życia narodowego, jednak i tak ich sytuacja w Szczecinie wyglądała korzystniej niż w innych regionach kraju. W latach 1948-1952 w mieście istniała niemiecka organizacja antyfaszystowska – Blok Demokratyczny „Antifa” skupiająca Niemców zatrudnionych na potrzeby armii radzieckiej. W latach 1950-1964 funkcjonowała szkoła podstawowa z niemieckim językiem nauczania. W 1953 roku otwarto Dom Kultury Związków Zawodowych im. Przyjaźni Polsko-Niemieckiej. W 1960 roku zmieniono jego nazwę na Dom Kultury Mniejszości Narodowych – oprócz Niemców spotykali się w nim także Ukraińcy, Grecy i Macedończycy. Placówka ta funkcjonowała do roku 1964. Kolejne lata nie sprzyjały możliwościom organizowania się ludności niemieckiej, gdyż według oficjalnej propagandy Niemców już nie było.
Przełom nastąpił dopiero po 1989 roku. W 1990 roku powstało Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Województwa Szczecińskiego. Od maja 1991 roku siedzibą jego władz został Szczecin, tu także początkowo działało 5 kół stowarzyszenia. Celem towarzystwa stało się działanie na rzecz rozwoju oświaty, kultury i sztuki „zmierzający do zaspokojenia w tym zakresie potrzeb ludności pochodzenia niemieckiego”. Funkcje przewodniczących organizacji piastowali m.in. : Robert Sitarski, Rajmund Schulz, Siegbert Czeluszki, Alfons Bobek i Gerhard Krause. Towarzystwo korzysta z pomocy władz niemieckich i polskich. Inną organizacją jaka zaistniała w latach dziewięćdziesiątych i zajmowała się utrwalaniem kultury i języka niemieckiego było Niemieckie Towarzystwo Kulturalne „Heimatbund” (które współcześnie nie istnieje).
Ważnym elementem w pracy środowiska niemieckiego jest kultywowanie tradycji pomorsko-niemieckich. Przejawia się to m.in. repertuarze działającego w Towarzystwie chóru „Sedina” i gromadzeniu pamiątek we własnej izbie regionalnej. Istotna są także działania na rzecz zachowania języka, polegające na prowadzeniu kursów z jego nauką i organizowaniu konkursów poezji niemieckiej. W siedzibie stowarzyszenia czynna jest biblioteka i czytelnia.
Prace Towarzystwa wspierają rodacy z Niemiec skupieni w Pommerschen Landsmannschaft e.V. Towarzystwo Społeczno-Kulturalne Mniejszości Niemieckiej Województwa Zachodniopomorskiego jest ponadto członkiem Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce.
Szczecińscy Niemcy wielokrotnie byli obiektem zainteresowania mediów , m.in. w 1997 roku nakręcono o nich reportaż „Ich bin aus Stettin - jestem ze Szczecina” (reż. Stanisław Kuźnik) w którym członkowie towarzystwa opowiadali o swoich dziejach i dramatycznych przeżyciach, próbując też ocenić historyczną przeszłość.
Większość współczesnych Niemców w Szczecinie jest wyznania rzymskokatolickiego. Dawniej wśród mniejszości niemieckiej przeważali protestanci, dziś pozostało ich już niewielu. Mają oni możliwość posługi duszpasterskiej w języku niemieckim w Kościele ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy przy ul. Energetyków 8.
opracował: prof. dr hab. Janusz Mieczkowski
Najnowsze Informacje
Haydamaky w Szczecinie
Haydamaky w Szczecinie
V Festiwal Spotkanie Kultur
V Festiwal Spotkanie Kultur Szczecin 2013
XVII DKU
XVII DKU